Voor veel psychologen is het begrip compliance verbonden met het onderwerp sociale invloed. Daarbij gaat het om de wijze waarop mensen de overtuigingen,
gevoelens en het gedrag van anderen beïnvloeden. Sociale invloed kent verschillende vormen: conformiteit, compliance, gehoorzaamheid. De basis voor beïnvloeding varieert. Bij conformiteit gaat het om aanpassing aan een groepsnorm. Bij compliance om een reactie op een expliciet of impliciet verzoek van anderen. Bij gehoorzaamheid gaat het om een reactie op een bevel of opdracht van een hiërarchisch of anderszins hoger gestelde. Een vierde vorm is persuasion waarbij men zich bewust richt op het beïnvloeden van overtuigingen en gevoelens van anderen. Als het gaat om het stimuleren of waarborgen van gewenst gedrag zijn alle vier, al
dan niet gecombineerd, nuttig. Voorbeeldgedrag, socialisatie, psychologische contracten, organisatiestructuren, campagnes. Het zijn stuk voor stuk nuttige
gereedschappen. Ze zijn (vaak) een noodzakelijke-maar-niet-voldoendevoorwaarde voor het realiseren van gewenst gedrag. Niet meer, niet minder. Het ontbrekende deel wordt gevormd door het antwoord op de vraag wat gewenst gedrag is.

Het vakgebied compliance gaat over leiderschap en management: de goede dingen doen en die dingen goed doen. Echt leiderschap verlicht  de rol van het management. Als de goede dingen vanzelfsprekend of aansprekend zijn, doet de bal het werk. Dan hoeft de organisatie niet in de touwen gehouden te worden. Met macht en dwang, hiërarchie en sancties. Antoine de Saint-Exupery zei het al: ‘Wanneer je een schip wilt bouwen, breng dan geen mensen bij elkaar om het hout te slepen, het werk voor te bereiden en de taken te verdelen. Maar leer mensen te verlangen naar de eindeloze zee.’ Met gereedschap is niets mis. Sterker nog, het is vaak hard nodig. Maar niet zelden verwordt het middel tot doel. Onderzoek van Schaffer en Thomson naar veranderprogramma’s leert dat deze mislukken als ze ‘activiteitengericht’ zijn. In plaats van resultaatgericht. Vraag maar eens in je eigen organisatie: hoe staat het hier met  met onderwerp compliance? Helaas.  De meeste mensen zullen vertellen over waar ze in de organisatie allemaal wel niet mee bezig zijn. In plaats van over dat wat men wil bereiken. Of belangrijk vindt. Laat staan, over het waarom, betekenis en zingeving. Compliance is een onderwerp dat by nature (te) veel met de punt naar achteren speelt. Defensief, control. Zoals innovatie en leren onderwerpen zijn die met de punt naar voren spelen.  toekomstgericht, vernieuwend. Compliance zou je in ieder geval toewensen dat het ook met de punt naar voren leert spelen. Zonder de defensie te verwaarlozen. Dat het meer gaat over positive deviants dan over de afwijkingen  waar auditors (by nature) zo gek op zijn. Positive deviants zijn mensen die ‘ongewoon’ of ander, maar succesvol en gewenst gedrag laten zien. Het zijn de mensen die verlangen naar de zee. Of het vuur. En zich dan autonoom, vooral intrinsiek gemotiveerd, self propelling manifesteren als  scheepsbouwers of hittezoekende raketten. Ze zien en zijn het gewenste gedrag voordat het beleid is. Wat wil je nog meer?